HEBREEUWS

(VER)TAALPROBLEMEN
In een commentaar van prof. dr. J. Van Bruggen las ik dat de
traditie ervan uitgaat dat Mattheüs zijn Evangelie heeft
geschreven in de Hebreeuwse taal. Wat wij kennen als zijn
Evangelie is een vertaling in het Grieks. Het Hebreeuwse
origineel is verloren gegaan, maar in de 4e
eeuw was er nog
een afschrift in de bibliotheek van Caesarea en een andere
bron meldt een exemplaar gezien te hebben bij christenen in
India. Nu hebben we allemaal wel eens een dominee horen
zeggen in zijn preek: in de grondtekst staat er een woord dat
zoiets betekent als ….. en dat is dan een ander woord dan op
die plek in onze Bijbel staat. Maar in het geval van Mattheüs
kunnen we niet vanuit de Griekse vertaling terug naar het
Hebreeuwse origineel; dat is immers verloren gegaan. In
Verbonden, een uitgave van het deputaatschap Kerk en Israël
van de Chr. Geref. Kerken in Nederland behandelt prof. Dr.
M.J. Paul Matt. 5 : 48, waar staat (HSV) Weest u dan
volmaakt, zoals uw Vader, Die in de hemelen is, volmaakt is.
Veel lezers hebben moeite met dat woord ‘volmaakt’, omdat
ze het gevoel hebben dat aan hen een onredelijke eis wordt
gesteld: mensen zijn niet volmaakt, dus kun je dat ook niet
van ze vergen. En hier zou je dus graag vanuit de Griekse
vertaling terug willen naar het Hebreeuwse origineel, om
misschien scherper te kunnen aanvoelen wat Jezus bedoelt.
Prof. Paul wijst eerst op het woordje ‘dan’. Dat legt immers
een verband met het voorafgaande: de hemelse Vader laat
zijn zon (niet: de zon!) opgaan over slechte en goede mensen
 en laat het regenen over rechtvaardigen en onrechtvaardigen.
Dat betoon van liefde en goedheid moeten wij dus navolgen.
Het tekstverband heeft het niet over onze volmaaktheid en
zondeloosheid, maar over het navolgen van de Vader in zijn
liefdevolle wijze van handelen. De meeste vertalingen
hebben ‘volmaakt’ maar de Willibrordvertaling heeft een
weergave die beter past: Jullie zullen dus onverdeeld goed
zijn, zoals jullie hemelse Vader onverdeeld goed is. Een
bevestiging van deze uitleg vindt prof. Paul in de
paralleltekst Lukas 6 : 36, waar staat: Wees dan barmhartig,
zoals ook uw Vader barmhartig is. Hij noemt twee
‘terugvertalingen’ die in deze tijd worden voorgesteld, op
basis van tamiem resp. sjaleem. Tamiem wordt gebruikt voor
een offerdier, dat immers zonder enig gebrek moet zijn.
Sjaleem wordt gebruikt voor de koningen die ‘met een
volkomen hart’ de Heere waren toegewijd. Daarom spreekt
mij het ‘onverdeeld goed’ van de Willibrordvertaling beslist
aan. Maar wat zou ik graag die talen zo beheersen dat ik
zulke dingen zelf kon bedenken. Helaas, dat gaat me niet
meer lukken: te oud.

Frans van Egmond