BESPIEGELINGEN

Hoe kostbaar is een kwetsbaar mens ……
Steeds bleven deze woorden door mijn hoofd spelen in de
eerste weken van dit nieuwe jaar. De titel en de slotwoorden
van een gedicht van theoloog en schrijver Okke Jager,
vroeger vooral bekend van dagsluitingen op tv. Hoe kostbaar
is een kwetsbaar mens. Het waren de eerste woorden die me
te binnen schoten toen ik het bericht las over het overlijden
van Frans van Egmond. Zo’n verdrietig bericht aan het begin
van het nieuwe jaar…. hoe kwetsbaar is een kostbaar
mens….
Soms gebeuren er dingen waardoor je je ineens bewust wordt
van die kwetsbaarheid van de mens, de kwetsbaarheid van
ieder mens, van jezelf ook. Als alles goed gaat, als je je
gezond en sterk voelt, sta je daar meestal niet bij stil en het
liefst wìl je er ook niet bij stilstaan. Maar in de loop van het
leven, en zeker bij het ouder worden, zijn er steeds meer
momenten waarop je iets van die kwetsbaarheid ervaart. Dat
kan zijn in ontmoetingen met anderen die hun kwetsbaarheid
durven laten zien, maar ook in de confrontatie met jezelf,
zeker in tijden van rouw en gemis van geliefden, of als je
door ziekte of een ongelukje tijdelijk aan je eigen lijf ervaart
hoe kwetsbaar je eigenlijk bent, zelfs jij die meende altijd zo
sterk te moeten zijn, zo sterk kòn zijn ook. Je bewust worden
van je eigen kwetsbaarheid of van de kwetsbaarheid van
mensen om je heen kan behoorlijk schokkend en
confronterend zijn. Want we willen toch allemaal sterk en
zelfstandig zijn en we vinden eigenlijk ook dat iedereen dat
moet zijn, zeker in deze tijd waarin zelfredzaamheid
gevraagd wordt! En misschien zijn we ook wel bang voor
kwetsbaarheid; bang om kwetsbaar te zijn, bang om je eigen
kwetsbaarheid te tonen, want tel je dan nog wel mee? En
toch … hoe kostbaar is een kwetsbaar mens!
‘Hoe kostbaar is een kwetsbaar mens’ is naast de naam van
een gedicht ook de titel van de gebundelde artikelen die
Okke Jager schreef toen hij door een hersentumor werd
getroffen, de ziekte waaraan hij in 1992 op 64-jarige leeftijd
overleed. In deze persoonlijk geschreven stukken heeft
dominee Jager met veel moed het naderen van de dood onder
ogen gezien, waarbij hij zijn onzekerheid en twijfel, en zijn
eigen kwetsbaarheid, niet verzweeg. Hier nu het gedicht
waaraan de titel van het boek is ontleend:
Verraadt ons aller angst zich niet
in wie het leven weerloos liet?
De glasglans stemt de blazer mild.
De kaarsvlam vormt de hand tot schild.
De krokus wijst beton zijn grens.
Hoe kostbaar is een kwetsbaar mens.
Het eerste wat dit gedicht mij laat zien is hoe kwetsbaarheid
en het durven tonen van kwetsbaarheid iets oproept dat mij
tot nadenken stemt over mijn eigen diepste angsten, –
verraadt ons aller angst zich niet / in wie het leven weerloos
liet? – de angst om er niet toe te doen, de angst voor het
niets, de angst om kwetsbaar en afhankelijk te zijn…… Maar
dan, in het tweede couplet voel ik de intrinsieke waarde, de
kostbaarheid zelfs van al wat kwetsbaar is. Èn ik zie dat
kwetsbaarheid een appèl doet, vraagt om een reactie; een
woord, een gebaar, een houding van aandacht en respect: zie
hoe voorzichtig de glasblazer omgaat met zijn kwetsbare
maar o zo kostbare materiaal; zie hoe de kwetsbare
kaarsvlam er om vraagt beschermd te worden door een
zorgzame hand. Ja, het kwetsbare heeft bescherming nodig,
zeker, maar dan komt plotseling in het derde couplet dat
verrassende beeld van een krokus die tegen de verdrukking in
zijn eigen innerlijke kracht toont: dwars door het beton heen
groeit die kleine dappere krokus. Dwars door de verstening
heen nieuw leven! Dat maakt het gedicht voor mij ook ineens
een paasgedicht. ‘De zachte krachten zullen zeker winnen in
‘t eind…..’ zoals de dichteres Henriëtte Roland Holst in een
van haar gedichten zegt. En ik moet denken aan Jezus zelf,
die onze kwetsbaarheid heeft aangenomen en die juist in die
kwetsbaarheid de kracht van Gods liefde toont. Zo kostbaar
is een kwetsbaar mens.

Fokje van Roekel